New European Bauhaus: Wat is het en what's in it for you? 

Van 8 t/m 12 juni 2022 vond in Brussel voor de eerste keer het New European Bauhaus Festival plaats. Doel: meer bekendheid genereren voor het New European Bauhaus (NEB) dat twee jaar eerder met bovenstaande woorden van Von der Leyen werd aangekondigd. Met verschillende optredens, tentoonstellingen en paneldiscussies werd invulling gegeven aan een tot dan toe tamelijk onduidelijk Europees project. In dit artikel een aanzet tot verheldering: Wat houdt het New European Bauhaus in? En wat hebben culturele en creatieve instellingen en makers er aan?  

New European Bauhaus ontrafeld
De European Green Deal (het programma van de Europese Commissie om klimaatverandering tegen te gaan) handen en voeten geven en dichter bij de mensen brengen. Dat is het belangrijkste doel van het New European Bauhaus*. Hoe? Door middel van duurzame, interdisciplinaire initiatieven waarbij de werelden van kunst, cultuur en onderwijs worden verbonden met wetenschap en technologie.

Tijdens het New European Bauhaus Festival werden verschillende initiatieven gepresenteerd, zoals het project Regeneration Beach Dune Systems een innovatief voorstel om de stranden in Barcelona schoon te maken (en houden), het project Gardens of the Future gespecialiseerd in duurzame stedenbouwkundige projecten op Cyprus en De Korenbloem, een Belgisch initiatief gericht op huisvesting en zorg voor kwetsbare burgers. Al deze drie projecten werden bekroond met een New European Bauhaus Prize, bestaande uit geldprijzen variërend van 10.000 tot 30.000 euro voor de uitvoering van het project.

NEB rijkt dus prijzen uit, maar is voor de duidelijkheid geen subsidieverstrekkende instantie. Wel zijn er zijn meerdere EU-programma’s zoals Creative Europe, Horizon Europe, Erasmus+ en LIFE met regelingen waarin het bijdragen aan de doelstellingen van het NEB een belangrijk onderdeel vormt. De verschillende subsidiemogelijkheden zijn hier gebundeld.

New European Bauhaus & Creative Europe
Binnen het Creative Europe programma wordt op dit moment bij de jaarlijkse Europese samenwerkingsprojecten regeling en de cross-sectorale subsidieregeling Creative Innovation Lab verwezen naar het NEB. Dat betekent dat bij een subsidieaanvraag voor een van deze regelingen duidelijk gemaakt moet worden in hoeverre het project bijdraagt aan de doelstellingen van het NEB.

Tijdens het New European Bauhaus Festival waren wij als desk, samen met onze collega’s uit Spanje, Portugal, Denemarken, Duitsland, België en Frankrijk, aanwezig om bezoekers hierover te informeren. Ook werd er in een aantal panelsessies aandacht besteed aan Creative Europe, de rol van cultuur binnen NEB en voorbeelden van NEB projecten die Creative Europe subsidie hebben ontvangen, zoals Beyond Matter, A-Place, Public Play Space  en NET-ARCH (Networking in Architecture for the Common Good). 
 

Partner worden 
Naast het aanvragen van subsidie via de verschillende Europese regelingen, kun je als culturele en creatieve instelling ook NEB partner worden. Er zijn nu zo'n 500 partners aangesloten, uiteenlopend van musea tot universiteiten. Ook commerciële bedrijven maken deel uit van het netwerk dat fungeert als platform voor kennisdeling en cocreatie en tevens als klankbord voor het New European Bauhaus en de Europese Commissie zelf.

Stichting We Are uit Eindhoven is zo’n officiële partner. Architect en social designer Kornelia Dimitrova van We Are: “Als je kijkt naar de waarden van het New European Bauhaus, dan passen die heel goed bij die van ons; namelijk design gebruiken om maatschappelijke problemen aan te pakken en sociale verandering in gang te zetten. (...) Het partnerschap zie ik als een uitnodiging om met verschillende organisaties in contact te komen om bijvoorbeeld een uitwisselingsprogramma voor ontwerpers te organiseren.” 

Kritiek vanuit de culturele sector
Naast lof is er ook kritiek op het NEB. In het essay Culture Action Europe; Position Paper on the New European Bauhaus van netwerkorganisatie en lobbygroep Culture Action Europe, wordt gesteld dat er in de uitvoering te weinig aandacht is voor cultuur en dat kunstenaars niet de beloofde prominente positie toebedeeld krijgen.

In één van de paneldiscussie op het NEB festival was Gabriele Rosana, directeur van Culture Action Europe, aanwezig en benadrukte zijn standpunt dat het NEB onvoldoende gericht is op kleine instellingen en individuele makers. “Verleg de focus van gebouwen naar mensen”, was zijn devies.

De Spaanse onderzoeker Fran Quiroga, werkzaam voor NEB partner Concomitentes, is het eens met Rosana: “Het monumentale moet eraf, de focus moet gericht zijn op het kleine en op de gemeenschap.” Quiroga pleit voor initiatieven die georganiseerd worden vanuit kunstenaars en gemeenschappen zelf. “Zij weten wat er speelt en hebben de kracht om verandering in gang te zetten, ook als het gaat om de klimaatcrisis."

Wil je meer weten over New European Bauhaus of heb je een vragen over NEB in het kader van een subsidieaanvraag? Neem dan contact op met Julie Boodt of Albert Meijer.

*De titel verwijst naar Bauhaus, de modernistische kunststroming die voortkwam uit de Duitse kunstopleiding aan het begin van de 20e eeuw. Deze werd bekend door de massaproductie van dagelijkse gebruiksvoorwerpen en design, die door kunstenaars werd ontworpen. De modernistische stijl van de Bauhaus-kunstenaars heeft enorme invloed gehad op het gebied van design, kunst en architectuur. Het was een stroming die ontstond vanuit de kunstenaars zelf, niet opgelegd door instanties.