Buitengaats maker in beeld: Su Tomesen

Ruim 4000 Nederlandse makers en organisaties met internationale ambities gaan jaarlijks Buitengaats. DutchCulture brengt ze in een reeks interviews in beeld. Deze keer: beeldend kunstenaar Su Tomesen. Haar video-installatie ‘Street vendors: Medellín, Tirana, Johannesburg, Yogyakarta’ gaat tijdens het Nederlands Film Festival in première.

Su, wie ben je en wat doe je?

Ik werk met de media video, foto en installaties, en soms doe ik ook interventies, vaak in de publieke ruimte. Die publieke ruimte, die straat, die stad is de bron van mijn werk, daar put ik uit. Ik heb een achtergrond in televisie en geschiedenis, dat vormt mijn blik. Mijn foto en video werk doet documentaire-achtig aan. Met het exposeren van dit werk in kunstcontexten,heb ik weleens dat mensen vragen “is dit echt?”. Dan denken ze dat ik het straatkarretje in de video zelf heb laten bouwen of dat ik die man heb gevraagd een performance te doen. Maar het is allemaal echt. En dat vind ik als maker een interessante verwarring. We hebben net de laatste hand gelegd aan het vierluik ‘Street vendors’ en dan gaat hij in première tijdens het Nederlands Film Festival. Vier schermen, vier films van elk een half uur, één soundtrack (anders word je gek!). Je kunt je dan twee uur lang onderdompelen in het leven van straatverkopers in vier steden op vier continenten.

Wat is je ervaring in het buitenland?  
Ik heb altijd al veel gereisd. Toen ik in 2011 in Indonesië kwam, viel mijn oog op straatverkopers, met hun houtje touwtje constructies; een steen onder een tafeltje zodat die niet meer wiebelt, een kraampje met bananendozen. Straathandelaren hebben een zwaar leven; ze staan vroeg op en moeten ver moeten reizen om te kunnen verkopen. Ik wil juist de schoonheid laten zien, letterlijk op een sokkel zetten. Ik wil maar twee dingen: informeren en betoveren.

Tijdens die reis heb ik in Yogyakarta mijn man ontmoet - en twee jaar later hebben we een kind gekregen. Ik ging terug naar hem in Indonesië en kreeg daar het idee voor een film over die vindingrijkheid in de publieke ruimte in Yogyakarta. Dat werd uiteindelijk ‘Jalan’. Geïnspireerd door ‘Jalan’ en door mijn ervaringen tijdens residencies in Zuid-Afrika en Colombia kwam ik op het idee om een serie te maken over straatverkopers. Yogyakarta, Johannesburg, Medellín: drie steden op drie continenten. Dan hoort Europa er ook bij, dacht ik, en toen kwam Tirana op mijn pad, opnieuw via een residency. In 2016 vertrok ik naar Tirana om daar straatverkopers te filmen voor mijn project, met mijn dochtertje Lina als mascotte. Het moederschap werkte als een ijsbreker voor deze straatverkopers.

Wat heeft het internationaal werken je gebracht?
Ik heb veel opgebouwd door stug door te werken, mijn ambitie te volgen en de steun van fondsen. Ik voel me heel rijk door alle ervaring. Als ik elders ben voel ik me soms gegeneerd dat ik dit allemaal kan, en moet ik soms uitleggen wat ik doe. Maar ik geef ik ook vastigheid voor op. Mijn wereldbeeld is veranderd, niet alleen door mijn werk maar ook door mijn huwelijk met mijn Javaanse man. Bijvoorbeeld mijn concept van tijd. Als je in Jordanië (waar ik ook een residency deed) zegt, zie ik je morgen, dan zeggen mensen “inshallah”. In Johannesburg antwoorden ze op de vraag of je al onderweg bent “I’m coming soon soon”. In Medellín is er de term ”ahorita”: tussen nu en drie minuten, of tussen nu en een uur, maar misschien wel nooit. In Indonesië kent men het begrip “jam karet”, dat betekent elastische tijd. En wat grappig is, sinds iedereen een mobiele telefoon heeft, is het hier ook zo geworden, met die elastische tijd.

Wat adviseer je andere makers die ook buitengaats willen gaan?
Hard werken. En soms zelf investeren. Ik heb bijvoorbeeld in december-januari tentoonstellingen van ‘Street vendors’ in Yogyakarta en Jakarta, en dat wordt een eigen investering. Ik heb niet meer de tijd om een aanvraag te doen bij de fondsen. Dus deze eerste doe ik zelf, en voor verdere tentoonstellingen van het vierluik in Medellín, Tirana en Johannesburg doe ik dan een aanvraag.

Welke andere plannen heb je voor de nabije toekomst?

Binnenkort wil ik mijn werk meenemen naar de vier steden waar ik het heb op opgenomen. Verder wil ik nog een stad toevoegen aan de serie 'Street vendors'. Amman in Jordanië bijvoorbeeld. Ik deed daar tien jaar geleden een residency, mijn eerste lange. Toen bezocht ik ook Damascus; dat zou ook een goede kandidaat voor een aflevering kunnen zijn. Straathandel en vindingrijkheid komen immers voort uit schaarste. En ik denk ook over een stad nog meer ten oosten en één nog meer ten westen van de steden die er nu inzitten. Verder zou ik nog wel een keer een boek willen maken. Met inspiratie links en mijn werk rechts, als spiegeling.

Lees meer over het werk van Su Tomesen, de videoinstallatie Street Vendors of bekijk hier de trailer. Street Vendors gaat tijdens Nederlands Film Festival op 27 september 2018 in premiere.